هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
نورپردازی
آلودگی نوری
مقدمه
یکی از مشکلاتی که در اثر نورپردازی نادرست بوجود می‌آید، آلودگی نوری است. در این مقاله قصد داریم با این مفهوم و پیامدهای آن آشنا شویم. سپس انواع آلودگی نوری را بررسی کرده و راه کار‌هایی را برای رفع این مشکل مطرح می‌کنیم. پس با ما همراه باشید.
آلودگی نوری چیست؟
آلودگی نوری به نور اضافی یا مزاحمی گفته می‌شود که توسط انسان ایجـاد شـده باشد و به دلیل طراحی یا اجرای بد نورپردازی بوجود می‌آید.
استفاده از یـک سیسـتم روشـنایی بـا طراحـی مناسـب و اسـتاندارد نـه تنهـا از لحـاظ صرفه‌جویی در مصرف انرژی مؤثر است، بلکه مزایای بسـیار مهمـی نظیـر امنیـت عمـومی، کاهش امکان جنایت و به طور کلی ایجاد حس خوب و آرامش در افراد جامعـه را بـه همـراه خواهـد داشت. پدیده آلودگی نوری می‌تواند تأثیراتی در حوزه‌های متعدد به ویژه درخصوص ستاره‌شناسی و حتی بیماری‌های روانی انسان داشته باشد.
استفاده ناصحیح از تکنولوژی پیشرفته نیز نه تنها در کاهش آلودگی نوری تأثیری نخواهد داشت، بلکه می‌تواند موجب افزایش آن شود؛ مانند روشنایی اضافی در معابر یا استفاده از لامپ‌های نامناسب و بدون محافظ که باعث به خطر انداختن سلامتی انسان و حیات وحش و همچنین کاهش توانایی ما در دیدن ستاره‌ها می‌گردد.
پیامدهای آلودگی نوری
آلودگی نوری می‌تواند باعت اختلال در اکوسیستم شود. آلودگی نوری به ویژه برای حیات وحش شبانه با تأثیرات منفی بر فیزیولوژی گیاهان و حیوانات، یک تهدید جدی محسوب می‌شود. از آنجایی که ریتم زندگی توسط الگوهای طبیعی روزانه‌ی نور و تاریکی ترسیم می‌شود، بنابراین اختلال در این الگوها، پویایی اکولوژیک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای مثال، آلودگی نوری می‌تواند حیوانات را در هنگام مهاجرت سردرگم کند (از آنجایی که نور ماه و ستارگان به پرندگان مهاجر در مسیریابی کمک می‌کند، تابش نور مصنوعی در شب آن‌ها را به اشتباه می‌اندازد و از مسیر اصلی منحرف می‌کند). آلودگی نوری تعامل رقابتی حیوانات را تغییر می‌دهد و آسیب‌های فیزیولوژیکی به آن‌ها وارد خواهد کرد.
این آلودگی بر سلامتی انسان نیز تأثیرات منفی دارد. چرخه طبیعی بدن وابسته به ریتم شبانه روزی و تولید ملاتونین است که با نور و تاریکی تنظیم می‌شود (ملاتونین هورمونی است که به تنظیم چرخه‌ی خواب و بیداری در بدن کمک می‌کند). اگر انسان در هنگام خواب در معرض نور قرار داشته باشد، تولید ملاتونین سرکوب می‌شود و باعث اختلالات خواب و در نتیجه سایر مشکلات سلامتی مانند افزایش سردرد، خستگی، اضطراب، چاقی ناشی از کمبود خواب و … می‌شود. همچنین تابش خیره کننده نور ارتباط مستقیمی با پیرچشمی دارد. آسیب به سلامتی، نه تنها به دلیل تابش نور بیش از حد و قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور است، بلکه استفاده از ترکیب نادرست طیف نور (به عنوان مثال استفاده از رنگ های خاصی از نور) نیز باعت به خطر انداختن سلامتی می‌شود.
انواع آلودگی نوری
به طور کلی می توان آلودگی نوری را به دو بخش تقسیم کرد:
آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﻮری ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ستاره ﺷﻨﺎﺳﯽ
اﯾﻦ ﻧﻮع آلودگی ﺷﺎﻣﻞ روﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ آﺳﻤﺎن ﺑﻮده و ﺑﻪ کاهش ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺳﺘﺎرﮔﺎن منجر می‌شود که به دلیل تابش بیش از حد نور به آسمان به وجود می‌آید.
آلودگی نوری زیست محیطی
ﺑﺨﺸﯽ از آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﻮری است ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻄﺮات ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ زﻣﯿﻦ میﺑﺎﺷﺪ که اثرات مخربی بر سلامت اجتماع و حیات وحش دارد و باعث بر هم زدن تعادل طبیعت، اختلال در رشد و نمو گیاهان، مرگ و میر حشرات و پرندگان، ایجاد خیرگی و حادثه، ایجاد مزاحمت نوری و … می‌شود.
عوامل ایجاد آلودگی نوری
به طور خلاصه از مهمترین پارامترها در آلودگی نوری شهرها، چراغ‌های خیابانی با حباب پریسماتیک (حباب منشوری شکل که باعث تابش غیریکنواخت نور می‌شود) و غیر تخت، چراغ های رو به بالا، چراغ های افقی و لامپ‌های بدون حباب، لامپ‌های آویزان و تابلوهای سردر واحدهای تجاری، طراحی نادرست سیستم روشنایی، تعـدد چراغ‌های روشنایی (بیش از حد مورد نیاز)، استفاده از لامپ با توان مصرفی یا شار نوری بیش از حد استاندارد، ارتفاع و زاویه نامناسب نصب چراغ می‌باشند.
راه‌های کاهش آلودگی نوری:
۱- استفاده از سیستم روشنایی هوشمند
استفاده از سیستم روشنایی هوشمند و تجهیزات کنترلی نظیر دیمرها، تایمرها، سنسور‌های حرکتی و … می‌تواند به کاهش سطح روشنایی و صرفه جویی هر چه بیش تر در مصرف انرژی کمک کنند. دیمرها در تنظیم روشنایی مورد نظر بسیار موثرند؛ چرا که هر ساعت از شبانه روز به میزان روشنایی متفاوتی نیاز است و با استفاده از دیمرها می‌توان میزان روشنایی مورد نیاز را تأمین کرد. استفاده از تایمرها باعث می‌شود چراغ‌ها در ساعات مختلفی از شبانه روز، طبق برنامه شما، خاموش یا روشن شوند، حتی اگر فراموش کنید خودتان آن ها را پس از ترک محل خاموش کنید، چراغ‌ها خاموش می‌شوند و شما دیگر از این بابت نگران نخواهید بود. با نصب سنسور‌های حرکتی، چراغ‌ها با نزدیک شدن افراد و اشیاء در حال حرکت روشن می‌شوند و به محض دور شدن از آن‌ها، دوباره خاموش و یا کم نور می‌شوند. استفاده از این سیستم روشنایی، اتلاف انرژی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
۲- استفاده از لامپ ال‌ای‌دی
استفاده از فناوری‌های پیشرفته و کم مصرف (لامپ‌های ال‌ای‌دی) در نورپردازی به جای لامپ‌های رشته‌ای و کم مصرف. در تصویر زیر مشاهده می‌کنید که چگونه استفاده از لامپ‌های led، منجر به رفع آلودگی نوری از خیابان شده است.
۳- استفاده از چراغ‌های دارای آلودگی نوری صفر (دارای برچسب ضد آلودگی نوری)
۴- اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮری رو ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺟﻬﺖدار (نظیرLED ها) برای روشنایی تابلوهای تبلیغاتی
۵- ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻻﻣﭗ و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻌﯿﻮب
۶- نصب حائل‌هایی برای جلوگیری از تابش نور تابلوها به سمت آسمان
۷- تنظیم زاویه منابع روشنایی و استفاده از زوایای مناسب تابش نور برای کنترل آلودگی
۸- خاموش کردن روشنایی‌های غیر ضروری
(خصوصاٌ ساختمان‌های اداری خالی در شب) حتی اگر برای مدت زمان کوتاهی از آن مکان خارج می‌شوید.
۹- استفاده از رنگ‌های گرم در نورپردازی
سعی کنید در شب از لامپ‌هایی با رنگ سرد (بین ۵۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ کلوین) مانند لامپ آبی، کم‌تر استفاده کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که نور آبی در شب بر رفتار حیات وحش و تولید مثل جانوران تأثیر منفی می‌گذارد. این امر به ویژه در شهر‌هایی که اغلب نقاط توقف برای گونه‌های مهاجر هستند، صادق است. همچنین نور آبی باعث به خطر انداختن بینایی انسان می‌شود و منجر به بیماری‌های چشمی نظیر پیرچشمی می‌گردد. پس توصیه می‌شود برای نورپردازی فضا مخصوصاٌ فضای باز از رنگ‌های گرم (بین ۲۷۰۰ تا ۳۵۰۰ کلوین) مانند نور نارنجی و زرد استفاده کنید.
جمع بندی
آلودگی نوری همه موجودات را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ضمن تهدید حیات وحش و محیط زیست و به خطر انداختن سلامتی انسان، سرمایه و منابع انرژی را نیز هدر می‌دهد. طراحی نامناسب و روشنایی بیش از حد معمول از مهمترین عوامل ایجاد آلودگی نوری هستند و ما می توانیم با به کارگیری راهکار‌های پیشنهاد شده در این مقاله و سایر مقالات مرتبط، به کاهش آلودگی نوری کمک کنیم و محیط زیست را از آسیب‌ها و خطرات ناشی از آلودگی نوری حفظ کنیم.
نقد کاربر
( رای)