سه مؤلفه مهم در نورپردازی لامپ‌های ال‌ای‌دی

مقدمه

هنگام خرید محصولات led، حتماً اعداد زیادی را دیده‌اید که بر روی جعبه این محصولات نوشته شده است. این اعداد ویژگی‌هایی مانند توان، ولتاژ، لومن، دمای رنگ و سایر مشخصه‌های محصول را معرفی می‌کنند؛ اما کدام پارامتر برای نورپردازی مشخصه مهم‌تری است؟ در این مقاله به معرفی سه معیار مناسب در محصولات نورپردازی ال‌ای‌دی می‌پردازیم و مشخص می‌کنیم کدام مؤلفه‌ها، یک نورپردازی باکیفیت را برای ما به ارمغان می‌آورد.

شاخص نمود رنگ

شاخص نمود رنگ، توانایی نور محصول مورد نظر برای نشان دادن رنگ واقعی اجسام در مقایسه با یک منبع نور ایده‌آل (نور طبیعی خورشید) است. پس هرچه شاخص تفکیک رنگ یک محصول بالاتر باشد، یعنی آن محصول رنگ جسم را نزدیک به رنگی که جسم زیر نور خورشید دارد، نشان خواهد داد.اگر هدف شما این است که محیط را به گونه‌ای نورپردازی کنید که رنگ‌ها همه به طور طبیعی آشکار شوند (به عنوان مثال نورپردازی برای تبلیغ یک محصول)، باید این مؤلفه را در نظر بگیرید. اما اگر قصد دارید یک تونل زیرزمینی را روشن کنید و به طور خاص اهمیت نمی‌دهید که رنگ اجسام چگونه به نظر برسند؛ CRI ممکن است از اهمیت کافی برخوردار نباشد.

مقدار CRI که معمولاً روی محصولات روشنایی تجاری نوشته می‌شود؛ به عنوان CIE Ra شناخته می‌شود (استانداردی که توسط کمیسیون بین المللی روشنایی مستقر در وین اتریش تصویب شد). محدوده شاخص نمود رنگ برای لامپ‌هایLED ، عددی بین 70 تا 98 است.

استاندارد دیگر برای تعیین قابلیت ارائه رنگ یک لامپ خاص، مدل ظاهر رنگ (CAM) است. مدل‌های مختلف ظاهر رنگ به عنوان روشی مناسب برای اندازه‌گیری رنگ (خصوصاً برای دمای رنگ زیر K5000 ؛ محدوده ای که شامل بیشتر لامپ های ال ای دی است) نسبت به شاخص تفکیک رنگ ترجیح داده می‌شوند. یکی از محبوب‌ترین مدل‌ها CIECAM02 است؛ مدل ظاهر رنگ که توسط CIE در سال 2002 منتشر شد.

• برای آشنایی کامل با شاخص نمود رنگ اجسام، مقاله “همه چیز درباره شاخص تفکیک رنگ” را مطالعه نمایید.

دمای رنگ

دمای رنگ روشی برای توصیف ویژگی‌های نور مرئی از منابع روشنایی مختلف است.

“دمای رنگ، دمای جسم سیاه ایده‌آل است که نوری قابل مقایسه و تطبیق با منبع نور منتشر می‌کند.”

جسم سیاه جسم ایده آلی است که نور را از هر کجا و با هر شدت و بسامدی که به آن بتابد، جذب می‌کند. برای بدست آوردن دمای رنگ مورد نظر ، جسم سیاه را گرم می‌کنند و آنقدر به آن گرما می‌دهند تا نوری هم رنگ نور مورد نظر از خود ساطع کند. در این مرحله، دمای جسم سیاه را بر حسب کلوین اندازه گیری کرده و عدد نسبت داده شده بر حسب کلوین را دمای رنگ مورد نظر می‌نامند. یعنی وقتی می‌گوییم دمای رنگ یک لامپ رشته‌ای ۲۷۰۰ کلوین است، یعنی به اندازه ۲۷۰۰ درجه کلوین جسم سیاه گرم شده است تا نوری هم رنگ نور لامپ رشته‌ای از خود ساطع کند.

حتماً توجه کرده‌اید که هنگام خرید لامپ‌های روشنایی، به “آفتابی” یا “مهتابی” بودن لامپ توجه می‌کنیم؛ به این صورت که لامپ‌های با رنگ سفید را مهتابی و لامپ‌های با نور زرد را آفتابی در نظر می‌گیریم. در صورتی که همین میزان سفیدی یا زردی هر لامپ با یکدیگر متفاوت است و در واقع این تفاوت همان دمای رنگ نامیده می‌شود. دمای رنگ بیشتر از ۴۰۰۰ درجه کلوین به عنوان رنگ سرد و دمای رنگ پایین‌تر از ۳۰۰۰ درجه کلوین را به عنوان رنگ گرم در نظر می‌گیریم.

• برای آشنایی کامل با دمای رنگ، مقاله “دمای رنگ چیست” را مطالعه نمایید.

لومن

لومن یکای سنجش شار نوری (Luminous Flux) است. میزان نوری که از یک لامپ منتشر می‌شود، شاری نوری نام دارد. به این ترتیب برای اینکه بگوییم یک لامپ چه میزان نور می‌دهد، از اصطلاح شار نوری استفاده می‌کنیم.

در روشنایی ال‌ای‌دی بر خلاف روشنایی سنتی، وات دیگر بیانگر میزان روشنایی نیست و بیشتر از لومن برای بیان میزان روشنایی یک منبع استفاده می‌شود. اگرچه هنوز هم وات مصرفی روی لامپ‌های LED نشان داده می‌شود، اما این عدد صرفاً نشان دهنده میزان مصرف برق آن‌ها است. معیار مناسب برای میزان نور مورد توجه لومن (lm) است و هرچه لومن بالاتر باشد؛ لامپ نور بیشتری خواهد داشت.

• پیشنهاد می‌شود، مقاله “تفاوت لومن و لوکس و کاندلا” را نیز مطالعه نمایید.

جمع‌بندی

• در این مقاله با سه عبارتی که بر روی جعبه محصولات روشنایی ال‌ای‌دی نوشته می‌شود آشنا شدیم. این سه اصطلاح عبارت‌اند از:
• CRI یا شاخص نمود رنگ که میزان نزدیک بودن رنگ اجسام زیر نور لامپ نسبت به نور خورشید را نشان می‌دهد.
• دمای رنگ که گرمی و سردی رنگ منبع روشنایی را مشخص می‌کند. هر چه این عدد بالاتر باشد، رنگ سردتر خواهد بود.
• لومن که میزان روشن بودن لامپ را نمایش می‌دهد.